معماری رومی انقلابی در تاریخ معماری ایجاد کرد که آثار آن هنوز هم قابل رویت است. این سبک از معماری همچنان منبع الهام معماری مدرن این روزها میباشد. جای تعجب نیست که تمدنی به بزرگی امپراتوری روم مفاهیم، سبکها و حتی نشانههایی را ایجاد کرد که هنوز هم پابرجا هستند. یکی از نکات برجسته و شاخص معماری این تمدن که همچنان هم مورد استفاده قرار میگیرد، جلوه نمای بیرونی ساختمانهای آن دوره میباشد که با نام نمای رومی شناخته میشود. طراحی نماهای رومی پر از جزئیات است و مشخصههای اصلی آن طاقهای ظریف، ستونهای سنگی، سرستونهای تزیین شده و البته تقارن است. امروزه یکی از پرکاربردترین سبکهای طراحی نما برای ساختمانها با هر کاربری اعم از مسکونی و تجاری و … نمای رومی میباشد.
چرا نمای رومی از هزاران سال پیش تا به امروز محبوبیت خود را حفظ کرده است؟
با توجه به مشخصههای نسبت داده شده به نمای رومی که در بالا به آنها اشاره شد، نمای رومی از یک زیبایی همه پسندی برخوردار است؛ بویژه به دلیل داشتن تقارن که مشخصه اصلی این نوع نما میباشد. همچنین بسیاری از آثار بزرگ معماری رومی به عنوان ابزاری برای بیان قدرت رومیان ساخته میشدند، زیرا امپراطوران موقعیت و شهرت خود را با آثار بزرگ معماری به طور عمومی جشن میگرفتند. کاملترین جلوه این قدرت در نماهای رومی با آن ستونهای پرصلابت و طاقهای زیبا قابل مشاهده است. برای مثال طاق کنستانتین که در سال 315 پس از میلاد به افتخار پیروزی نبرد پل میلوین تکمیل شد، یکی از بزرگترین سازههای باقی مانده از آن دوران است. این بنا الهامبخش طاق مرمر معروف در لندن بود. بنابراین میتوان گفت یکی از دلایل محبوب باقی ماندن نماهای رومی القای قدرت و شکوه به بیننده است. به همین دلیل است که معمولا ساختمانهایی که قصد دارند تصور باشکوهی در ذهن کاربران به جا بگذارند، همچنان از نمای رومی به عنوان نمای خارجی ساختمان استفاده میکنند.
یکی دیگر از ویژگیهای بارز نمای رومی، استفاده تکرار شونده از طاقهای قوسی است. طبق روانشناسی اشکال، منحنی احساسی معنوی و آرامشبخش در انسان ایجاد میکند. در نتیجه استفاده از نماهای رومی با آن منحنیهای تکرار شونده به عنوان طاق قوسی تداعی کننده احساس آرامشی است که در محبوبیت ماندگار این نوع نما بیتأثیر نبوده.
به عنوان یکی دیگر از دلایل بسیار مهم در ماندگاری نماهای رومی میتوان به مصالح مورد استفاده در این سبک نما اشاره کرد. پرکاربردترین متریال مورد استفاده در نمای رومی سنگ است. استفاده از سنگ در ساختمان زیبایی و شکوه را تداعی میکند و علاوه بر این موضوع، سنگ مادهای قابل دسترس، ارزان، مقاوم و ماندگار است. با توجه به مصالح به کار رفته در نمای رومی میتوان از عمر طولانی مدت ساختمان مطمئن بود. با وجود این همه، نماهای رومی بسیار منعطف میباشند و از مصالح متنوعی در جهت ساخت آنها میتوان بهره گرفت. همچنین باید اشاره کرد که بسیاری از المانهای یک نمای رومی مانند ستونها، به صورت پیش ساخته در دسترس است. در نتیجه در وقت و هزینه ساخت و ساز، صرفهجویی قابل توجهی صورت میگیرد.
با نگاهی بر معماری پارسی درمییابیم که استفاده از ستون و سرستونهای تزیین شده بسیار رایج بوده است؛ به خصوص در تمدن هخامنشیان. همچنین معماری آن دوره بسیار پرشکوه به نظر میرسد. بنابراین میتوانیم نتیجه بگیریم که معماری رومی بویژه در طراحی نما، برای کاربران شرقی و ایرانی بسیار آشنا و چشمنواز است. این آشنایی و همخوانی فرهنگی میتواند دلیل دیگری برای توجیه کاربرد و محبوبیت استفاده از نمای رومی، بویژه در ایران باشد. البته که معماری روم در غرب هم ماندگار ماند و تاثیر قوی سبک رومی را در معماری مدرن نیز مشاهده میکنیم.
المانهای نمای رومی اعم از ستونها، گنبدها و طاقها راه خود را به سازههای معروف در سرتاسر جهان باز کردهاند و پاریس، بویژه در معماری به شدت به از معماری رومی الهام گرفته است. لازم است به تأثیری که معماری رومی بر جامعه مدرن گذاشته است بیشتر اشاره کنیم. رومیها بعد از دوره استفاده از سنگهای طبیعی، به طور گستردهای از بتن در نمای ساختمانهای خود استفاده میکردند و همین بود که منجر به استفاده از بتن به عنوان مصالح ساختمانی امروزی شده است. همانطور که میدانید بتن را میتوانید به هر شکلی که میخواهید قالببندی کنید، به همین دلیل هم است که این متریال ساختمانی در بین معماران بسیار محبوب است. همچنین بتن جنسی بسیار قوی و بادوام دارد، از همین رو، بهترین گزینه برای استفاده در پروژههای ساختمانی است که به این ویژگیها نیاز دارند. نمای ساختمان نیز علاوه بر اینکه نشانگر شخصیت و کاربری ساختمان است، عاملی مقاوم در برابر شرایط محیطی بیرون از ساختمان نیز محسوب میشود. همین است که معماری بادوام رومی در نماهای ساختمانهای امروزی، همچنان جلوهگر است.
ماندگاری نمای رومی در غرب را میتوان همچنان در نماهای مختص کلیسا یافت. همانطور که میدانیم از قرن چهارم به بعد و با پذیرش مسیحیت توسط امپراطوری روم، معماری رومی به سرعت در کلیساها رواج پیدا کرد. علاوه بر این، کاخ سفید یکی از مهمترین بناهای معماری ایالت متحده آمریکا میباشد که در نمای بیرونی خود از عناصر نمای رومی مانند طاقها و ستونها، به منظور القای احساس شکوه و عظمت، بهره گرفته است.
اما همچنان شهر رم، کولوسئوم و پانتئون که آثار فاخر معماری رم هستند، در مقایسه با آثار مدرن غولهای معماری مانند فرانک لوید رایت یا لودویگ میس ون در روهه، برای افراد عادی بسیار بیشتر قابل تشخیص هستند و در ذهن ماندگاری بیشتری دارند. در نتیجه میتوان گفت که معماری نمای رومی به تمام دلایل ذکر شده و زیباییشناسی ساختاری، همچنان محبوبیت خود را حفظ کرده است و در ساختمانهای امروزی نیز جلوهگر میباشد. دنیای معماری، این محبوبیت را مدیون تمدنی است که هزاران سال قبل وجود داشتند. معماری نمای رومی نمونه کاملی از نوآوری و تجربه در ساخت و ساز است. این سبک معماری به بشر ساختمانهایی داد که قبلاً دیده نشده بود. به طور کلی، معماری رومی تأثیر زیادی بر فرهنگ در سراسر جهان داشته است. رومیها روشهای جدیدی برای تفکر در مورد معماری و مهندسی ابداع کردند که توسط تمدنهای دیگر در سراسر جهان پذیرفته شده است و طراحان معمار همچنان با تکرار عناصر مختص به نمای سبک رومی در تلاش برای تداعی آن شکوه و عظمت هستند.